Astma (inaczej zwana również dychawicą oskrzelową) jest przewlekłą chorobą zapalną dróg oddechowych, dotyczącą przede wszystkim oskrzeli. Przyczyną astmy jest proces zapalny toczący się w oskrzelach – rurach doprowadzających powietrze do płuc. Skurcz ich mięśni (pod wpływem różnych czynników) jest z kolei przyczyną zwężenia oskrzeli podczas napadu astmy. W porównaniu z osobami zdrowymi, oskrzela u chorych na astmę kurczą się zbyt łatwo i zbyt mocno.

Astma jest jedną z najczęstszych przewlekłych chorób układu oddechowego, w Polsce chorobowość wynosi ok. 5%.

Przyczyna występowania napadów dychawicy nie jest do końca poznana. W powstawaniu astmy oskrzelowej szczególna rola jest przypisywana układowi odpornościowemu. Wyróżniamy astmę alergiczną, w której przyczyną zachorowania jest nadwrażliwość na pewne substancje lub związki chemiczne, czyli alergeny. Znacznie rzadziej występuje astma niealergiczna, której przyczyny powstawania są słabiej poznane.

Głównymi czynnikami ryzyka zachorowania na astmę to: występowanie alergii, czynne palenie papierosów lub bierne narażenie na dym tytoniowy, zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego, w tym smog. Znaczenie ma również nieodpowiednio zbilansowana dieta i otyłość, które predysponują do rozwoju astmy, a także pewną rolę odgrywają również predyspozycje genetyczne.

Do podstawowych objawów astmy oskrzelowej należą: duszność, która ma charakter napadowy i zmiennie nasilony i może się pojawić o każdej porze doby, częściej jednak w nocy i nad ranem; ponadto występuje bardzo często świszczący oddech oraz suchy, napadowy kaszel, który czasami może być jedynym objawem choroby.

Objawy astmy czasami mogą ustępować samoistnie, czasami jednak dopiero po zastosowaniu odpowiednich leków.

Astma jest chorobą przewlekłą, której na dzień dzisiejszy nie można wyleczyć, jednak możliwe jest jej kontrolowanie. W farmakoterapii stosuje się leki kontrolujące przebieg choroby (przyjmowane na stałe) oraz przyjmowane doraźnie (działające objawowo, przyjmowane doraźnie w razie napadu), głównie w postaci inhalatorów.

Pamiętaj! Zawsze przed użyciem inhalatora, zapoznaj się z dołączoną ulotką i instrukcją jego używania!

Leki kontrolujące chorobę stosuje się regularnie, według zaleceń lekarza, niezależnie od obecności objawów. Brak napadów duszności i kaszlu nie jest wskazaniem do zaprzestania stosowania leków kontrolujących astmę bez uprzedniej konsultacji z lekarzem! Tylko leki kontrolujące o działaniu przeciwzapalnym wpływają na przyczynę choroby, pozostałe leki stosowane w astmie jedynie łagodzą jej objawy!

Leki stosowane doraźnie przyjmuje się w celu złagodzenia objawów i zaostrzeń astmy oraz zapobiegawczo przed wysiłkiem fizycznym. Nie wpływają one na przebieg choroby, a ich zwiększone zużycie należy zgłosić lekarzowi. Lek stosowany doraźnie powinno się stale nosić przy sobie.

Należy również pamiętaj, że po zastosowaniu preparatów glikokortykosteroidów (w skrócie – sterydów) wziewnych wskazane jest przepłukanie ust i gardła wodą i jej wyplucie.

Każdy chory powinien mieć pisemny plan postępowania w astmie i stosować się do zawartych w nim zaleceń. W razie jego braku, skonsultuj się z lekarzem i ustal pisemny plan leczenia!

W razie zaostrzenia astmy przyjmij doraźnie 2–6 wdechów krótko działającego leku rozkurczającego oskrzela za pomocą inhalatora. Zwykle stosuje się szybko działający β₂-mimetyk wziewny (salbutamol, fenoterol). Jeżeli masz komorę inhalacyjną (spejser), użyj jej podczas przyjmowania leku.

Jeżeli inhalacja leku spowodowała ustąpienie dolegliwości, a duszność nie nawraca przez kilka godzin, najpewniej dodatkowe postępowanie nie będzie konieczne (chyba, że Twój lekarz zalecił inaczej w Twoim pisemnym planie postępowania).

Jeżeli inhalacje szybko działającego β₂-mimetyku wziewnego nie przyniosły istotnej poprawy, zastosuj dodatkowe leczenie przewidziane w Twoim planie postępowania, zgłoś się do lekarza albo wezwij pogotowie ratunkowe.

Jeżeli duszność utrudnia Ci mówienie, masz wrażenie, że za chwilę możesz stracić przytomność, pilnie wezwij pogotowie ratunkowe. Oczekując na przybycie karetki, kontynuuj przyjmowanie leku β₂-mimetyku szybko działającego (nawet do 10 wdechów).

UWAGA! Należy pilnie wezwać pogotowie (tel. 999 lub 112), jeżeli chory lub jego rodzina zauważają jeden lub więcej z następujących objawów:

• bardzo nasilona duszność, utrudniająca mówienie i nie reagująca na doraźnie przyjmowane leki rozkurczające oskrzela,
• nasilona senność, uczucie bliskiego omdlenia, nasilone zawroty głowy, mroczki przed oczyma,
• silny i nie ustępujący ból w klatce piersiowej,
• oraz w przypadku zaobserwowania innych, niepokojących dolegliwości lub nagłego pogorszenia się stanu zdrowia!

Więcej informacji oraz szczegółowe informacje odnośnie inhalatorów i ich stosowania w części szczegółowej.